:: مددكاري اجتماعي (Social work)

تاریخ ارسال : 1391/03/12
بازدید : 3379

مددكاري اجتماعي (Social work)

 منظورازمددكار اجتماعي ، فردي است حرفه اي كه براساس اصول حرفه اي وبااستفاده ازدانش ومهارتهاي خاص مددكاري اجتماعي ، درمؤسسات خدمات اجتماعي به حل مشكلات افراد، گروهها وجوامع مي پردازد.

بايدازگذشته، كمبودها، عقده ها ونكات مثبت ومنفي خود، تاحدامكان اطلاع داشته وبرآنها تسلط داشته باشد وازدخالت اين خصوصيات درقضاوتهايش جلوگيري كند . اوبايد به خصلت پسنديده رازداري مشهور باشد تا مددجويان به اواعتماد كنند.

   مددكار اجتماعي حرفه اي است مبتني براستعداد ، مهارتها ودانش خاص به منظورفراهم آوردن شرايط مادي ومعنوي براي افراد واقشارنيازمند جامعه، به گونه اي كه در جهت شناخت و رفع مشكل خود برانگيخته شوند .

    میتوان گفت: مددکاری اجتماعی حرفه اي مهيج وحياتي است ، امّا شناخت ودرك اندكي ازآن حاصل شده است.عّلت وجودي اين حرفه نيازهاي اجتماعي ومادي بخش عظيمي ازمردم است كه تا كنون تأمين نشده و چنانچه مددكاران اجتماعي به عنوان افراد حرفه اي به هدف هاي مورد نظردست يابند، نيازي به مددكاري اجتماعي نخواهد بود. مددكاري اجتماعي فعاليت ويژه اي است كه برخي از مؤسسات رفاه اجتماعي آن رابه مراجعان خودعرضه مي كنند؛ يعني به آنها ياري مي رسانند تا با مشكلاتي كه درآنجا كار و وظايف اجتماعي خود روبرومي شوند، با كارآيي بيشتري مقابله كنند. مددكاري اجتماعي خدمتي حرفه اي است كه بر پايه دانش ومهارتهاي خاص قرارگرفته است. هدف آن كمك به افراد، گروهها ويا جامعه است تا بتواننداستقلال شخصي، اجتماعي و رضايت خاطرفردي واجتماعي به دست آورند . مددكاري اجتماعي كاركرداجتماعي افراد را خواه به صورت فردي يا گروهي افزايش مي دهد . براي، اين منظورفعاليت هاي خود را مبتني بر روابط اجتماعي آنها كه موجب شكل گيري كنش هاي متقابل افراد و جامعه مي گردد، متمركزمي سازد. درحقیقت مددكاري اجتماعي فعاليتي است تخصصي مبتني بر ياري رساندن به افراد ، گروهها يا جوامع به منظورفراهم كردن يا اصلاح قابليت هاي آنهاجهت كاركردهاي اجتماعي وايجاد شرايط اجتماعي مساعد به منظور دستيابي به هدف تعيين شده . فرايندي برنامه ريزي شده وهدف دار. مددكاري اجتماعي به كنش متقابل افراد وآن دسته از نهادهاي اجتماعي كه بر قابليت آنها درانجام وظايف زندگي، خواسته ها وارزشها تأ ثيرگذاشته فشارها را تخفيف مي دهد ، توجه دارد وبه آنها مي پردازد . اين كنش هاي متقابل بين افراد ونهادهاي اجتماعي، در درون بافت رفاهي اجتماعي بزرگتر پديد مي آيند . كاركرد اجتماعي برهرنوع الگوي پاسخ بيولوژيكي، روانشناختي، يا فرهنگي - اجتماعي اشاره دارد كه نتيجه كنش هاي متقابل بين افراد ومحيط آنها باشد ونوعي هماهنگي است بين نيازها وتوانايي هاي فرد، ونيازهاي جامعه وفرصت هايي كه وي درجامعه به دست مي آورد.

تاريخچه مددكاري اجتماعي

مدكاري اجتماعي نه تنها درايران بلكه درجهان نيز به عنوان يك رشته علمي كاربردي و يك حرفه انساني ـ اجتماعي جديد است و از تأسيس آن حدود صد سال مي گذرد

. مددكاري داوطلبانه سازمان نيافته حرفه اي(volunteer work) ، تاريخي به قدمت تاريخ بشر دارد واز زماني كه بشرخلق شد، با توجه به نيازهاي اجتماعيش به ناچار به زندگي در جمع بوده است. اين جمعي زيستن اورا در جهت همكاري اجتماعي و مددكاري بي برنامه سوق مي داد و براي تأمين نيازهاي خود وهمچنين به منظور دفاع و حراست از خود مجبور به همكاري با ديگران بوده است. مددكاري تخصصي سازمان يافته(professional): ورود صنعت به زند گي بشر تحولاتي را در تمامي ابعاد فردي و اجتماعي زندگي انسان به وجود آورد كه حضور مددكار به مفهوم خاص و سازمان يافته را طلب مي كرد.

عوامل مختلفي كه در پي انقلاب صنعتي زمينه هاي ايجاد و توسعه مددكاري اجتماعي را فراهم ساخت كه اين عوامل عبارتند از

افزايش جمعيت

مهاجرتهاي گسترده و توسعه بي رويه شهرنشيني 

نيازهاي جديدوگسترده

حوادث و سوانح ناشي از صنعت 

سستي روابط اجتماعي 

تدابيروسياستهاي دولت در جهت نيل به اهداف رفاه اجتماعي 

سسستي پايه هاي اخلاقي و اعتقادات معنوي 

سياستهاي سوءاستعمار 

حوادث و سوانح طبيعي نظيرسيل و زلزله و. . . 

تاريخ مددكاري اجتماعی در جهان

مصوبات و مقررات بين الملللي: در روم قديم نوعي بيمه هاي تعاوني براي حفظ خانواده و بازماندگان نظاميان وجود داشت. درقرن شانزدهم و قبل ازآن كليساهاي اروپايي مأوايي براي درد مندان بود ودرسال1531 ميلادي با حمايت كليساها از فقرا قانون "هِنري هشتم"درانگلستان تصويب شد. درعصراليزابت درسال1601 "قانون فقر" به عنوان اصل43 به تصويب رسيد كه ازلحاظ برخي ويژگيها نزديك به اصول مددكاري داراي اهميّت است. به موجب اين قانون فقرا ونيازمندان بيكار كه غالباً به تكدي گري اشتغال داشتند جمع آوري و درسه دسته تقسيم شدند:1- افرادي كه توان كافي براي كار واشتغال داشتند به كارگرفته شدند.2- كودكان و نوجوانان به كارآموزي مشغول شدند.3- سالمندان ومعلوليني كه توانايي كار نداشتند درمراكزي نظير دارالمساكين مورد حمايت قرارمي گرفتند كه بودجه موردنياز براي اجراي قانون مذكور از طريق ماليات تأمين مي شد.قانون اسكان در سال 1662 به تصويب رسيد ، كه به موجب قانون اسكان تازه واردين به هرناحيه كه متقاضي كمك مالي بودند براساس حكم دادگاه بايد به محل سكونت خويش برگردانده شوند.قانون اردوي كار در سال1696 به تصويب رسيد كه به موجب اين قانون كساني كه در شهرهاوروستاها ساكن بودند بايد مدت زمان مشخصي ساكن ان منطقه بوده باشند. مركزي به نام توي نبي هال(Toynbee hall) توسط ساموئل بارنت در لندن به سال 1884 ميلادي تأسيس شد، همچنين تأسيس هال هاوس(hull house) توسط جين آدامز در امريكا به سال 1889. اين دو مركز به خدمت رساني به محرومين مي پرداختند.خدمت رساني به مهاجراني كه به امريكا مي آوردند هم برعهده مؤسسه ديگري بود تحت عنوان ستلمنت هاوس(settlement house) توماس چالمرز (Tomas Chalmers) كشيش اسكاتلندي در سال 1814كه اورا پدر مددكاري اجتماعي هم نامگذاري كرده اند نظريه هاي بسياري درباره چگونگي كمك به نيازمندان مطرح كرد كه از نظرمددكاري سازمان يافته حائزاهميّت است.اوكتاوياهيل (Octavia hill) در سال 1873 ميلادي در لندن براي اجرا كنندگان امور خيريه و برقرار كنندگان نظم برنامه كارآموزي وآموزشي ويژه اي ترتيب داد. درسال 1899 ميلادي به همت مصلحين خيريه هلند، توسط جمعيت طرفداري از آزادي زنان اولين مدرسه خدمات اجتماعي در آمستردام افتتاح شد وبراساس پيشنهاد خانم مري ريچموند مدرسه خيريه تابستاني نيويورس در سال1898 تأسيس شد كه درسال1904 به مدرسه خيريه نيويورك معروف شد.در اوايل قرن بيستم انجمن سلطنتي انگليس بارد قانون فقراي اليزابت قوانين جديدي را در حمايت از مستمندان پيشنهاد كرد كه بر اساس آن اعتقاد به نگهداري از متكديان منسوخ شد. فرانكلين روزولت مقررات جديدي در سال 1935 ميلادي در قالب قانون تأمين اجتماعي وضع كركه به موجب آن علاوه برخدمات بيمه هاي اجتماعي، مادران و كودكان نيازمنو معلولين و نابينايان نيز مورد حمايت قرار مي گرفتند. يافته هاي پژوهشگران علوم اجتماعي جوامع بشري را متوجه اين نكته كرد كه جامعه در قبال عقب ماندگان ذهني و معتادان و مجرمين اجتماعي و بيماران رواني داراي مسئوليت است. آنها به تدريج متوجه شدد كه چگونه مي توان زمينه بازتواني نيازمندان را فراهم كرد و لذا براي ملاقاتشان به منزلشان مي رفتند(همان بازديد از منزل و يا بازديد از مؤسسات كنوني). اين امر موجب پيدايش مددكاري فردي و اقدامي جهت حرفه اي و علمي شدن حرفه مددكاري اجتماعي شد. چارلز لورينگ بريس(Charles luring bract) براي رهايي نوجوانان ولگرد از آسيب هاي اجتماعي در شهرهاي بزرگ امريكا پيشنهاد تأسيس انجمنهاي ويژه اي را كرد كه به كمك اين انجمنها كودكان و نوجوانان از محله هاي ناسالم نيويورك به خانه هاي روستايي منتقل شدند تا بتواند همانند عضوي از خانواده تربيت شوند.جين آدامز تلاش گسترده اي را در مراكزاسكان شيكاگو معروف به هال هاوس آغاز كرد. مري ريچموند باتأليف كتاب معروف خود تحت عنوان تشخيص بيماري هاي اجتماعي به سال1917 براي نخستين بار فرايند مددكاري اجتماعي را به طور نظام مند و بر حسب يافته هاي واقعي در مراحل تشخيص طرح ريزي و درمان تشريح كرد و بر مشاركت همه جانبه مدجو تأكيد كرد. سرويليام بوريچ پايه گذار علم رفاه اجتماعي مدرن در انگليس بر سه اصل متكي بود:1- گسترش بهداشت 2- تأمين اشتغال كامل 3- پرداخت كمك هزينه به والدين تا پانزده سالگي.متفكري به نام سيدر(seeder)، درخصوص سيرمددكاري درامريكا به پنج دوره اشاره دارد: دوره اول، ايجاد مؤسسات ومراكزعرضه كننده خدمات اجتماعي اوليه به مراجعين؛ دوره دوم، متمركز شدن هيأتهاي رفاه عمومي وصندوقهاي خيريه در امور مربوط به خدمات اجتماعي؛ دوره سوم، رسميت تدريجي مؤسسات خدمات اجتماعي و منطبق شدن آنها بانيازهاي اجتماعي؛ دوره چهارم، گرايش به تحليل ريشه هاي مربوط به علل مسائل اجتماعي؛ دوره پنجم، تخصصي شدن و تمركز خدمات اجتماعي سازمان يافته مطابق با هدفهاي توسعه جامعه.اولين مدرسه مددكاري در آسيا در سال 1938 درهندوستان تأسيس شد وسپس درسال 1957 مدرسه مشابهي در كشور تركيه تأسيس شد كه در سال 1965 به عضويت انجمن بين المللي مدارس مددكاري پذيرفته شد.درحال حاضرمددكاري اجتماعي به عنوان رشته اي كاربردي از مقطع فوق ديپلم تا دكترا در بسياري از كشورهاي جهان مطرح است، به گونه اي كه در متجاوز از هفتاد كشور در جهان بيش از چهارصدوپنجاه آموزشگاه ، دانشكده و كالج مددكاري وجود دارد واغلب اين مؤسسات در سازمان جهاني به نام "انجمن بين المللي مدارس مددكاري اجتماعي" عضويت دارند و با اجلاس هاي ساليانه به تبادل جديدترين اطلاعات علمي و حرفه اي مي پردازند و دامنه فعاليت مددكاران اجتماعي از جزئي ترين امور اجتماعي تا كلي ترين آن،از رفاه كودكان تاسالمندان،ازاختلالات رواني ورفتاري تا آسيبهاي اجتماعي،از مراكز توانبخشي تا مراكز مشاوره خانواده ،از مشكلات دانش آموزان تا مسائل دانشجويان را شامل مي شود.عالي ترين مقاطع تحصيلي مددكاري اجتماعي در كشورهاي زير ارائه مي شود: 

كانادا در16 دانشكده،از كارشناسي تا دكترا 

هندوستان در14دانشكده،از كارشناسي تا دكترا 

ژاپن در32دانشكده،از كارشناسي تا دكترا 

امريكاي شمالي در90دانشكده،از كارشناسي تا دكترا 

استراليا در5 دانشكده،از كارشناسي تا دكترا 

اروپاوخاورميانه در 205 دانشكده،از كارشناسي تا دكترا 

مصر در يك دانشكده،از كارشناسي تا دكترا 

تركيه در يك دانشكده،از كارشناسي تا دكترا

اصول مددكاري اجتماعي

اصل پذيرش: Acceptance

 الف- پذيرش مددجوتوسط مددكار

 ب- پذيرش مددكارتوسط مددجو

 ج- پذيرش متقابل

اصل فرديت: Individual 

اصل رابطه حرفه اي: Occupational

  الف- چگونگي برخورداول

 ب- ارتباط كلامي

Verbal) relationship)

ج- ارتباط غيركلامي

(nonverbal relationship)

 د- توجه به شرايط زماني ومكاني و- توجه به فرهنگها و سنّت هاي حاكم برمددجو

اصل مشاركت participation

اصل راز داري حرفه اي confidentiality 

اصل خودآگاهي self-awareness

روشهاي مستقيم مددکاری اجتماعی

مددكاري فردي ( كاربافرد )

مددكاري گروهي ( كارباگروه )

مددكاري جامعه اي( كارباجامعه)

 

روشهاي غیر مستقيم مددکاری اجتماعی

مديريت درمؤسسات خدمات اجتماعي

تحقيقات رفاه اجتماعي  

اقدامات اجتماعي مي شود

هدف مددكاران اجتماعی

افزايش توانايي و قابليت افراد در سازگاري با وظايف ومشكلاتي است كه با آن روبه روهستند وافزايش اصلاحات در محيط اجتماعي به گونه اي است كه افراد را به تأمين احتياجات روزانه خود توانا سازد.

كارابزارها در مددكاري اجتماعي  

مشاهده observation  

مصاحبه interview(انواع مصاحبه:استخدامي ، مشكل يابي ، نظرخواهي ، تحت فشار، تشخيصي درماني ، قبل وبعدازانجام آزمون هاي رواني ، اختتامي يا ترخيص)  

نقش هاي مددكار اجتماعي

نقش ميانجي  

نقش مدافع  

نقش آگاهي دهنده و آموزش دهنده  

نقش رابط connector  

نقش ياري دهنده

http://eloquent.persianblog.ir/post/19